Inleiding op onderzoek
Eind 2004 heb ik een onderzoek gedaan naar de fysieke leeromgeving, met als titel: De fysieke leeromgeving; Een onderschatte invloed op het leren.
Het onderzoek richt zich voornamelijk op het voortgezet onderwijs (het is uitgevoerd voor een instelling dat zich richt op het voortgezet onderwijs). Maar de resultaten zijn zeker ook te gebruiken in het academisch onderwijs. Waar wordt gesproken over leerling, kan men dus ook student lezen etc.
In het kader van het Learning Centre TU Delft, zal ik aan de hand van enkele posts, proberen de bevindingen van dit onderzoek weer te geven. Ik begin hier met een inleiding op het onderzoek:
Inleiding
Het onderwijs vormt de basis voor de ontwikkeling van het individu en de samenleving. Het primaire proces van het onderwijs, het leren, vindt voor het grootste deel plaats in het klaslokaal. Het klaslokaal vormt met al zijn (materiële) elementen de fysieke leeromgeving van een leerling. Met de fysieke leeromgeving wordt hier dus bedoeld; ‘de materiële aankleding en inrichting van de ruimte waar het leren plaats moet vinden’.
De fysieke leeromgeving vormt een onderdeel van de totale leeromgeving van een leerling, die men als volgt kan definiëren; “Met leeromgeving bedoelen we het geheel van maatregelen op het terrein van instructie, begeleiding, leertaken, beoordeling en de sociale en fysieke inbedding daarvan, teneinde beoogde leerprocessen te realiseren.” (Roelofs, 2000).
Een leerling brengt een groot gedeelte van de dag door op school en dus in klaslokalen. Te verwachten is dan ook dat er hoge eisen worden gesteld aan de fysieke leeromgeving. Toch komt het nog steeds (te) vaak voor dat er nauwelijks of zelfs geen rekening wordt gehouden met de fysieke leeromgeving. Daardoor kunnen storende factoren vanuit de fysieke leeromgeving, het leren negatief beïnvloeden. In het ergste geval kunnen omgevingsfactoren het leren zelfs totaal belemmeren. Het is daarom zeker van belang om bij het inrichten van het onderwijsproces, rekening te houden met de fysieke aspecten van de leeromgeving. De vraag die in het literatuuronderzoek centraal stond, luidt als volgt:
Met welke fysieke aspecten van de leeromgeving moeten we rekening houden bij de inrichting van deze leeromgeving, om het leren van de leerling zo goed mogelijk te kunnen ondersteunen?
Het blijkt dat het belang van de fysieke leeromgeving nogal eens wordt onderschat. Zo is er (nog) niet zoveel specifiek onderzoek gedaan naar de fysieke aspecten van de leeromgeving en de invloed van deze omgeving op het leren. Toch zijn vele onderzoekers het met elkaar eens dat de fysieke leeromgeving van invloed kan zijn op prestaties van de leerling. Zo zijn bekende onderzoekers zoals David en Weinstein (1987) van mening dat fysieke aspecten van de klas belangrijke effecten hebben op het gedrag en de houding van leerlingen. Daarnaast zijn zij ook van mening dat fysieke ontwerpfactoren vaak over het hoofd worden gezien bij de discussies over de leeromgeving. De invloed wordt dus wel erkend. Maar wat deze invloed nu precies is, daar blijven veel onderzoekers erg vaag over.
De bevindingen in het kort
De invloed van de fysieke leeromgeving, op het leren van de leerling, wordt door zeer verschillende aspecten bepaald. Aspecten die in het literatuuronderzoek zijn gevonden, zijn o.a.;
Het binnenmilieu (geluid, klimaat en luchtkwaliteit en licht), een comfortabele leer- en werkplek (o.a. goede ergonomie van meubels), sfeer van de ruimte (met name kleurgebruik), indeling zitplaatsen in de klas. Al deze aspecten van de fysieke leeromgeving kunnen (een zowel negatieve als positieve) invloed hebben op het leren door de leerling.
Deze bevindingen (en de conclusies) van het onderzoek, zal ik in de volgende posts, onder de categorie; Onderzoek Fysieke LO; Een onderschatte invloed op het leren verder uitwerken.
Literatuur:
-David, T. G. & Weinstein, C.S. (1987). The built environment and children’s development. In Weinstein, C.S. & David, T. G. (ed.) Spaces for children: The built environment and child development. (pp. 3-18). New York, Plenum Press.
-Roelofs, E. (2000). Dimensies van veranderende leeromgevingen. In Stokking, K., Erkens, G., Versloot, B. & Wessum, van L. (red.) Van onderwijs naar leren: Tussen het aanbieden van kennis en het faciliteren van leerprocessen. (pp. 179-192). Leuven – Apeldoorn, Garant.
Recent Comments